Co to jest psychoterapia?

Diagnoza jest początkiem psychoterapii, która nie trwa wiecznie i nie polega na „przerabianiu” dzieciństwa.

Psychoterapia nie jest panaceum na wszystkie psychologiczne problemy.

1. Każdemu kto cierpi psychicznie i emocjonalnie.
2. Każdemu kto sprawia, że inni cierpią.
3. Każdemu kto chce lepiej się poznać.
4. Psychoterapia jest procesem, raczej relacją niż zestawem technik.

Największe znaczenie mają:

• ciepło terapeuty;
• jego osobowość;
• empatyczne zainteresowanie;
• chęć współpracy;
• motywacja pacjenta;
• poczucie bezpieczeństwa.

Cele psychoterapii:

1. Pomoc w likwidacji męczących objawów.
2. Pomoc w funkcjonowaniu bardziej zgodnie z celami.

3.Szczegółowo:

• pogodzenie się z tym czego nie mogę zmienić;
• większe poczucie sprawstwa;
• realistyczna i wiarygodna samoocena;
• refleksja nad własnym „Ja”;
• lepsze zrozumienie innych;
• akceptacja emocji i ich regulacja;
• równowaga między ukierunkowaniem na siebie i innych;
• większa zdolność kochania, pracy, zabawy.

Rozwój osobisty polega na stawaniu się sobą w coraz pełniejszym wymiarze.

Zmiany są krótkotrwałe jeśli nie wprowadza się ich w życie.

Motto Anthony de Mello:

„Chociaż serce ludzkie tęskni za prawdą, pierwszą reakcją ludzi na prawdę jest wrogość i strach”.

CZYM JEST UZALEŻNIENIE?

Każdy z nas potrzebuje odskoczni od problemów dnia codziennego, które często wydają nam się nie do udźwignięcia. Zazwyczaj chodzimy na spacery, czytamy książki, oddajemy się różnym zabiegom relaksującym. Często jednak, wybieramy inną drogę, sięgamy po środki i zachowania, które nie tylko dają ale i zabierają, niekiedy więcej niż jesteśmy sobie w stanie wyobrazić. Niejednokrotnie stajemy przed silną potrzebą zażycia konkretnych środków lub wykonania jakiejś czynności. Tak definiuje się uzależnienie. Potocznie definicja ta odnosi się do alkoholu, narkotyków czy leków, jednak może dotyczyć także hazardu, internetu, odżywiania czy seksu.

Stereotypowe myślenie o osobach uzależnionych nasuwa nam obraz zaniedbanego, brudnego, często bezdomnego mężczyzny, bezrobotnego oraz opuszczonego przez najbliższych. Przekonanie to jest bardzo mylące, biorąc pod uwagę, że uzależnionym może być również prezes korporacji, czy lekarz zażywający kokainę, żeby nie czuć zmęczenia po wielogodzinnej wyczerpującej pracy.

Młoda kobieta samotnie wychowująca dwójkę dzieci, łykająca leki psychotropowe w dużo większych dawkach niż zalecił jej lekarz. Mąż przegrywający na automatach całą wypłatę z iluzorycznym przekonaniem o wysokiej wygranej. Tak więc, obraz osoby uzależnionej nie jest tak jednoznaczny i oczywisty jak mogłoby się wydawać.

CO SPRAWIA, ŻE SIĘ UZALEŻNIAMY?

Czynników, które mogą mieć wpływ na to, że człowiek się uzależnia jest wiele. Są to zarówno czynniki społeczne, kulturowe, zaburzenia osobowości, geny, mała odporność psychiczna, traumy z dzieciństwa, słabe umiejętności interpersonalne i społeczne,choroby i zaburzenia psychiczne.

JAK ROZPOZNAĆ UZALEŻNIENIE?

Najczęściej orientujemy się, że popadliśmy w szpony nałogu kiedy jest już za późno lub gdy popadliśmy w poważne problemy w domu, w pracy lub kłopoty z prawem. Zachowanie uzależnionego bardzo szybko staje się nawykiem. Działa schematycznie – zdobycie substancji chemicznej czy potrzeba wykonania jakiejś czynności nasila się i wymaga coraz więcej czasu i środków.

RODZAJE UZALEŻNIEŃ.

Uzależnienie fizyczne – to silna i natrętna potrzeba zażywania substancji, która w opinii chorego pozwala mu uśmierzyć wszelkiego rodzaju bóle, bezsenność. Nagłe odstawienie wywołuje nasilenie objawów, wzbogacając je o inne dolegliwości, np.; biegunkę, wymioty, uczucie zimna. Do substancji uzależniających fizycznie zalicza się:

✓ alkohol etylowy;

✓ nikotyna;

✓ opiaty (heroina i morfina);

✓ barbiturany (leki nasenne);

✓ benzodiazepany (leki psychotropowe).

Uzależnienie psychiczne – leczenie tego typu uzależnień jest dość trudne. Charakteryzuje się ono bardzo silną nabytą potrzebą zażywania określonej substancji lub wykonywania jakiejś czynności. Niespełnienie potrzeby organizmu może prowadzić do poważnych fizjologicznych następstw.

Cechy uzależnienia psychicznego to:

✓potrzeba zdobycia i zwiększenia dawki uzależniającego środka;

✓potrzeba zażywania kosztem zdrowia fizycznego, wyniszczanie się;

✓powracająca nieustannie (nawet po długiej abstynencji) nieustanna potrzeba zażywania środka;

✓oszukiwanie, szukanie pretekstu i usprawiedliwienia dla nałogu.

ALKOHOLIZM.

Alkoholizm, czyli zespół uzależnienia od alkoholu, jest chorobą postępującą, przewlekłą i śmiertelną. Jeżeli alkoholizm jest chorobą to bez wątpienia daje objawy, te zaś pozwalają postawić diagnozę i udzielić profesjonalnej pomocy.

Charakterystycznymi objawami uzależnienia od alkoholu są:

✓głód alkoholowy (silna i natrętna potrzeba spożycia alkoholu);

✓utrata kontroli nad spożywaniem alkoholu, jego ilością i częstotliwością, lekceważenie ważnych sygnałów, że alkohol szkodzi, nieudane próby ograniczenia lub odstawienia alkoholu;

✓wzrost tolerancji na alkohol, potrzeba przyjmowania coraz większych dawek aby osiągnąć ten sam stan upojenia;

✓występowanie tzw. zespołu abstynencyjnego, przejawiającego się drżeniem, rozdrażnieniem, zaburzeniami snu,wzrostem ciśnienia, bólami głowy, nudnościami, wymiotami, ogólnym uczuciem rozbicia;

✓koncentracja uwagi na zdobyciu i piciu alkoholu, potrzeba picia zaczyna dominować nad innymi potrzebami i aktywnościami pijącego;

✓picie alkoholu mimo oczywistej wiedzy pijącego o ponoszonych szkodach zarówno zdrowotnych jak i społecznych.

AUTODIAGNOZA ALKOHOLIZMU.

Jeśli zastanawiasz się czasem, czy przypadkiem nie wpadłeś w sidła choroby alkoholowej, możesz odpowiedzieć sobie na kilka pytań. Być może skłoni Cię to do szukania profesjonalnej diagnozy a następnie pomocy w drodze do trzeźwości.

1. Czy kiedykolwiek zmieniałeś rodzaj alkoholu z nadzieją, że powstrzymasz się w ten sposób od picia?
2. Czy w ciągu ostatniego roku musiałeś rano po przebudzeniu korzystać z tzw. „klina”?
3. Czy Twoje picie powoduje kłopoty rodzinne?
4. Czy kiedykolwiek nie byłeś w pracy z powodu picia alkoholu?
5. Czy miałeś kiedykolwiek poczucie winy lub wyrzuty sumienia z powodu picia alkoholu?
6. Czy osoby z Twojego najbliższego otoczenia denerwowały Cię swoim uwagami na temat Twojego picia alkoholu?

Im więcej odpowiedzi na „tak” tym proporcjonalnie większe ryzyko, że masz problem z nadużywaniem alkoholu.

Rzetelną diagnozę musi postawić lekarz psychiatra lub specjalista z poradni odwykowej.

JAK POMÓC OSOBIE UZALEŻNIONEJ?

Alkoholik nie przestaje pić mimo, że spirala problemów wywołanych przez alkohol piętrzy się w zastraszającym tempie. Nie przestaje bo sam nie potrafi przestać. Potrzebuje pomocy. To rodzina i najbliższe otoczenie zwykle borykają się z jego uzależnieniem. Często tak bardzo angażują się w problem (ograniczają dostęp pijącego do alkoholu, narkomanowi do używek, próbują ograniczyć hazard uzależnionemu oraz przeszkadzać w innych nałogowych zachowaniach), że całe ich życie koncentruje się na uzależnieniu w takim samym stopniu jak osoby uzależnionej. Przejmują odpowiedzialność uzależnionego dając mu w ten sposób komfortowe warunki do kontynuowania destrukcyjnych zachowań.

Zatem jak konstruktywnie pomóc osobie uzależnionej?

Jeśli uzależniony jest świadomy swojego problemu to sytuacja jest o tyle komfortowa, że kierujemy go na psychoterapię uzależnień, leczenie, które pozwala zatrzymać chorobę w każdej fazie.

Powinna trwać co najmniej rok aby przygotować pacjenta do wprowadzania odpowiednich zmian w życie. Daje ona największe szanse na poradzenie sobie z uzależnieniem.

Często jednak mamy do czynienia z sytuacją kiedy osoba uzależniona nie chce podjąć leczenia w żadnej placówce, która zajmuje się terapią. W takim wypadku możemy się udać do poradni leczenia uzależnień aby razem z terapeutą zaplanować tzw. interwencję wobec osoby uzależnionej. W czasie takiej interwencji przedstawiamy uzależnionemu fakty o jego nałogowym funkcjonowaniu. Osoba uzależniona, która utraciła kontakt z rzeczywistością może w ten sposób zobaczyć negatywne skutki swojego zachowania i dzięki temu podjąć decyzję o terapii. Metoda ta daje duże prawdopodobieństwo skłonienia chorego do poddania się leczeniu.

W przypadku kiedy zawiedzie interwencja wobec osoby uzależnionej lub kiedy alkoholik jest agresywny i stosuje przemoc wobec tych, którzy nakłaniają go do podjęcia leczenia, należy złożyć osobiście lub wysłać wniosek o leczenie odwykowe do gminnej lub miejskiej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Komisja może zobowiązać osobę uzależnioną do podjęcia leczenia. Jeśli nie przynosi to oczekiwanego skutku lub osoba nie zgłasza się w wyznaczonym terminie, komisja może zgłosić sprawę do sądu rodzinnego, który powołuje biegłych, Ci zaś oceniają czy osoba uzależniona kwalifikuje się do leczenia odwykowego oraz w uzasadnionych przypadkach kieruje uzależnionego na przymusowe leczenie.

Zdecydowanie większe szanse na powodzenie ma terapia, na którą pacjent decyduje się dobrowolnie, niż ta z orzeczenia sądu.

UZALEŻNIENIA BEHAWIORALNE.

Uzależnienie rozumiane jako poważne i niebezpieczne zaburzenie zdrowia jednostki może pojawić się na obszarze wielu zachowań, które należą do normalnego, a nawet podstawowego sposobu postępowania.

W pewnych okolicznościach nałogową formę mogą przyjmować zachowania związane z odżywianiem, życiem seksualnym, wykonywaniem pracy, ćwiczeniami fizycznymi, z uprawianiem gier, z zakupami, korzystaniem z internetu.

Od szeregu lat obserwujemy w Polsce niepokojący wzrost ilości osób, których funkcjonowanie osobiste, zdrowotne i społeczne zostaje zaburzone przez uzależnienia behawioralne. Zaburzenia te w największym zakresie występują w populacji młodych dorosłych, przez co są dość niepokojące.

W szczególności dotyczy to nałogowych form:

✓czynności hazardowych;

✓korzystania z internetu;

✓objadania się i oczyszczania oraz odchudzania.

Wspólnym mianownikiem tych różnorodnych form postępowania jest fakt, że człowiekiem swoim zachowaniem powoduje szkody i tworzy zagrożenie dla siebie oraz innych ludzi i mimo odbierania sygnałów na ten temat nie potrafi powstrzymać się od robienia tego dalej. Problem utraty zdolności kontroli tych czynności pojawia się dopiero po jakimś czasie ich kontynuowania.

Podstawowym zadaniem terapii uzależnienia jest zwiększenie zdolności do kontroli własnych i szkodliwych zachowań oraz zatrzymania działania mechanizmów czyli zaburzeń procesów emocjonalnych, umysłowych oraz procesów związanych z funkcjonowaniem systemu „Ja” i w miarę możliwości ich usuwanie lub neutralizowanie.

Analizując zachowanie osób uzależnionych, możemy zaobserwować duże nasilenie problemów społecznych, które stanowią zewnętrzne czynniki aktywizujące mechanizmy uzależnień. W dzisiejszym świecie wzrastające tempo życia, wszechobecny stres i towarzyszące mu złe emocje wywołują natychmiastową chęć zaspokojenia pragnień często w sposób nałogowy.

Współczesna wiedza daje dowody na to, że do uzależnienia prowadzi wiele dróg, a do jego powstawania przyczynia się współwystępowanie wielu czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. Żaden z nich samodzielnie nie powoduje uzależnienia. Chociaż w przypadku różnych pacjentów wpływ i znaczenie poszczególnych czynników mogą być różne.

Uzależnienia behawioralne należy leczyć tak samo jak każde inne, ponieważ stanowi ono takie samo zagrożenie dla naszego umysłu jak picie alkoholu czy zażywanie narkotyków.

ZNACZENIE RODZINY W WYCHODZENIU Z UZALEŻNIENIA.

Wraz z podjęciem terapii przez osobę uzależnioną ulega zmianie sytuacja w rodzinie czy związku. Niezmiernie ważna okazuje się postawa wsparcia i zrozumienia ze strony najbliższych.

Bardzo ważne jest stworzenie osobie uzależnionej możliwości korzystania z terapii bez ingerowania w jej przebieg. Pomoc w zdobyciu wiedzy na temat symptomów i przebiegu choroby. Ważne jest przygotowanie się na wystąpienie objawów głodu alkoholowego, jak również rozpoznawanie i zapobieganie nawrotom choroby. Konieczne jest przestrzeganie zaleceń mających podtrzymywać abstynencję i uchronić przed jej łamaniem. Stworzenie atmosfery, która będzie służyła szczerym rozmowom o problemie uzależnienia oraz wzajemnych potrzeb i emocji, ma ogromne znaczenie.

W rodzinie, w której występuje problem uzależnienia pojawia się zespół destrukcyjnych zachowań nazywanych współuzależnieniem. Charakterystyczne dla współuzależnienia jest:

✓przejmowanie odpowiedzialności za zachowania uzależnionego;

✓nadmierna kontrola zachowania osoby uzależnionej;

✓podejmowanie nieskutecznych prób zmiany sytuacji lub wyjścia z niej;

✓ukrywanie problemu przed środowiskiem;

✓koncentracja wokół nałogu osoby uzależnionej;

✓pogłębiająca się izolacja społeczna;

✓powolne przyzwyczajanie się do destrukcyjnej sytuacji, skutkujące pogorszeniem dobrostanu fizycznego i psychicznego.

Członkowie rodziny mogą korzystać z pomocy profesjonalistów na różnych etapach choroby i wychodzenia z niej. Natomiast osoby współuzależnione kierowane są do własnej psychoterapii. Osoby bliskie nie przejawiające cech współuzależnienia mogą korzystać z porad i konsultacji, propozycji sesji rodzinnych, a także terapii par.