Imprezy w gronie znajomych to norma w wieku nastoletnim i w większości przypadków nie są powodem do niepokoju. Nie ma nic złego w zabawie, ale jeśli takie sytuacje się powtarzają, rodzice zaczynają się zastanawiać, w jaki sposób reagować. Gdzie więc leży granica i jak odróżnić nastoletni bunt od uzależnienia?
Dlaczego nastolatkowie sięgają po alkohol?
Statystyki pokazują, że polska młodzież zazwyczaj sięga po alkohol w wieku 15-16 lat. Przyczyny od lat są niezmienne: eksperymentowanie z używkami, nacisk ze strony rówieśników lub chęć samodzielnego poradzenia sobie z problemami emocjonalnymi. Właśnie ta ostatnia przyczyna jest najbardziej niepokojąca, ponieważ jeśli picie jest ucieczką od trudnych uczuć, rośnie ryzyko, że w przyszłości nastolatek trafi na detoks alkoholowy. Gdańsk to jedno z miast, w którym znajdziemy liczne ośrodki, również te pomagające niepełnoletnim pacjentom. Rodzice często stają przed dylematem: z jednej strony obawiają się o bezpieczeństwo swojego dziecka, a z drugiej – nie chcą być nadopiekuńczy i zabraniać mu zabawy w gronie znajomych.
Sygnały alarmowe w piciu nastolatków
Uzależnienie nie pojawia się z dnia na dzień, ale rozwija się stopniowo, dlatego łatwo przegapić pierwsze sygnały alarmowe. Nastolatkowie potrafią włożyć naprawdę wiele energii w ukrywanie przed rodzicami, co robią i z kim się spotykają. Do sygnałów alarmowych, które powinny zwrócić uwagę rodziców, należą:
- gwałtowniejsze zmiany nastroju niż wcześniej,
- unikanie rozmów, zamykanie się w swoim pokoju,
- wagary, gorsze wyniki w nauce,
- porzucenie dawnych zainteresowań,
- zerwanie kontaktu z dawnymi znajomymi,
- kłamstwa, znikanie z domu,
- kradzieże pieniędzy, cennych przedmiotów,
- reagowanie agresją, rozdrażnieniem na każdą próbę rozmowy,
- zmiany w wyglądzie (nastolatek ciągle wygląda na zmęczonego, chorego),
- złe samopoczucie (bóle głowy, wymioty).
Takie zachowania powinny skłonić rodzica do zastanowienia, czy dziecko nie wpada w uzależnienie. Im bardziej są nasilone, tym większe ryzyko, że w grę wchodzi nie tylko alkohol, ale też narkotyki, szczególnie jeśli nie czujemy od dziecka zapachu alkoholu.
Jak rozmawiać z dzieckiem o alkoholu?
Warto zareagować, zanim jeszcze zyskamy pewność, że dziecko ma problem z alkoholem i niezbędne będzie leczenie uzależnień w Łodzi lub innym najbliższym mieście. Pierwszą rozmowę dobrze podjąć, kiedy tylko podejrzewasz, że nastolatek regularnie pije alkohol. Zamiast od razu zaplanować dla dziecka surową karę, lepiej porozmawiać z nim o konsekwencjach picia, szczególnie w wieku dojrzewania. Dobrze też mieć realistyczne oczekiwania – mało prawdopodobne, że nastolatek wstrzyma się z piciem do dorosłości, ale grunt to chronić go przed wyjątkowo ryzykownymi zachowaniami. Warto też zrobić rachunek sumienia i zastanowić się, jak rodzice podchodzą do alkoholu. To, że jesteśmy dorośli, nie oznacza, że możemy bez konsekwencji pić bez limitu. Jeżeli rodzice regularnie piją, kazania na temat szkodliwości alkoholu naturalnie nie będą zbyt skuteczne. Nastolatek czuje się dorosły i często ma problem z zaakceptowaniem faktu, że rodzicom wolno więcej. Dobrze będzie ograniczyć picie alkoholu u wszystkich członków rodziny, a nie tylko u nastoletniego dziecka.
Jeśli dziecko wraca do domu pod wpływem alkoholu, lepiej poczekać z rozmową, aż wytrzeźwieje. W innym przypadku dojdzie do awantury, a długofalowo nic nie osiągniemy. Najlepiej opierać się na faktach (czułam od ciebie alkohol, zataczałeś się, wymiotowałeś po alkoholu), a nie uczuciach (zawiodłam się na tobie). Taka rozmowa nie powinna być przeprowadzana w pośpiechu, chwilę przed wyjściem do pracy – trzeba dać sobie czas. Warto zapewnić dziecko, że Twoje pytania wynikają z troski, a nie złości czy chęci wtrącania się w jego prywatne sprawy. Wielu rodziców w takiej sytuacji decyduje się na całkowitą kontrolę dziecka: nie daje kieszonkowego, męczy telefonami, chce znać rozkład jego dnia minuta po minucie. Niestety takie postępowanie nie rozwiązuje problemu, a wręcz przeciwnie – nastolatek jeszcze bardziej się buntuje, zamyka na rodziców i ucieka do znajomych. Na tym etapie dobrze zapewnić dziecko, że mamy do niego zaufanie. To czas, żeby sprawdzić, czy to doceni.
Niestety, jeśli dziecko ponownie wraca pijane, nadchodzi czas na wyciągnięcie konsekwencji z jego postępowania. Można spróbować ograniczyć jego swobodę – pozwalać na wyjścia wyłącznie, jeśli poinformuje, gdzie idzie i wróci o umówionej godzinie, zwiększyć ilość obowiązków domowych, postawić warunek poprawienia ocen. Jeżeli sytuacja zaszła za daleko, takie sposoby też mogą być nieskuteczne, dlatego rodzic nie powinien obawiać się szukania wsparcia na zewnątrz. Nie trzeba od razu decydować się na ośrodek leczenia uzależnień. W Lublinie i innych polskich miastach znajdziemy wielu psychologów i terapeutów, którzy pomagają młodzieży ambulatoryjnie. Spotkania ze specjalistą są skuteczne, ponieważ skupiają się na przyczynach, a nie skutkach problemu. W wielu przypadkach warto też zgłosić się na terapię rodzinną, która pomoże naprawić relacje na linii dziecko-rodzic oraz odbudować mocno nadwyrężone zaufanie.
