Narkomania to jedna z chorób współczesnego społeczeństwa. Efektem uzależnienia od narkotyków są liczne szkody i konsekwencje: rodzinne, społeczne, prawne, zawodowe i zdrowotne. Narkomania często kończy się śmiercią. Narkomania charakteryzuje się przede wszystkim głodem narkotycznym, przymusem zażywania środków odurzających i potrzebą zdobycia narkotyku za wszelką cenę.
Wiedza o fazach uzależnień od narkotyków jest przydatna zarówno dla tych, którzy już sięgnęli po narkotyki, jak i tych, którzy mają okazję wypróbować je po raz pierwszy. Jest też nieoceniona dla rodziców, którzy często nie zdają sobie sprawy z powagi problemu.
Jakie są etapy uzależnienia od narkotyków ?
Istnieje kilka umownych poziomów intensywności kontaktu z narkotykami. Można wyróżnić kolejne fazy kontaktu z nimi, od inicjacji aż do zaawansowanego uzależnienia.
Inicjacja
Pierwszy etap uzależnienia od narkotyków; dotyczy wszystkich osób, które choć jeden raz ich zażyły.
Etap eksperymentowania
Ten etap może stanowić ostatnią fazę procesu uzależniania od narkotyków w wyniku całkowitego zerwania po kilkukrotnym spróbowaniu danej substancji albo fazę przejściową dla osób, które kontynuują zażywanie narkotyków; obejmuje pewien motyw poznawczy i wynika często z ciekawości i chęci sprawdzenia, jak działa dany narkotyk i jakie wywołuje skutki;
Etap używania i nadużywania substancji
W fazie używania i nadużywania można zaobserwować zmiany w wyglądzie i zachowaniu:
- dziwny zapach włosów i ubrań,
- nadmierne używanie środków zapachowych,
- zaczerwienione oczy,
- rozszerzone źrenice,
- utrzymujący się katar,
- wyraźna nadpobudliwość lun ospałość.
Objawy uzależnienia od narkotyków w fazie używania i nadużywania:
- złe nastroje – dziwne smutki, zamykanie się w sobie,
- agresywność,
- porzucenie dotychczasowych zainteresowań,
- agresja słowna,
- pożyczanie pieniędzy, pierwsze kradzieże,
- zaniedbywanie nawyków higienicznych,
- pojawienie się pierwszych przedawkowań.
Zdaniem wielu specjalistów w przypadku narkotyków, zwłaszcza tych silnych w ogóle nie można mówić o fazie używania, gdyż praktycznie każde ich „użycie” już stanowi nadużycie. O nieproblemowym „używaniu” narkotyków mówią zazwyczaj osoby je zażywające lub osoby z ich najbliższego otoczenia, stosujące mechanizmy obronne i próbujące bagatelizować związane z tym ryzyko.
W odniesieniu do niektórych narkotyków, np. marihuany funkcjonuje znacznie większa tolerancja i pogląd zakładający istnienie etapu nieszkodliwego jej używania ma znacznie więcej zwolenników.
Wejście w fazę nadużywania substancji psychoaktywnej oznacza pojawienie się określonych konsekwencji przyjmowania narkotyku, a więc różnego rodzaju problemów w szkole, w pracy, w domu, w życiu rodzinnym czy osobistym. Etap ten oznacza już takie używanie narkotyku, które bardziej zwraca uwagę otoczenia, coraz trudniej jest je ukryć i które przynosi coraz więcej negatywnych konsekwencji.
Etap uzależnienia
Objawy uzależnień od narkotyków w fazie uzależnienia:
- kłamstwo staje się patologiczne,
- chroniczny kaszel,
- wybuch wściekłości, agresja wobec najbliższych,
- paranoje narkotyczne,
- zerowe poczucie własnej wartości,
- kłopoty z policją.
Kolejnym etapem następującym po fazie nadużywania narkotyku jest już uzależnienie. WHO definiuje je jako „psychiczny, a niekiedy fizyczny stan wynikający z interakcji między żywym organizmem a lekiem, charakteryzujący się zmianami zachowania i innymi reakcjami, do których należy konieczność przyjmowania leku w sposób ciągły lub okresowy, w celu doświadczenia jego wpływu na psychikę, a niekiedy by uniknąć przykrych objawów towarzyszących brakowi leku. Tolerancja może wystąpić, ale nie musi. Osoba może być uzależniona od więcej niż jednej substancji”.
Spośród grupy osób eksperymentujących z różnego rodzaju narkotykami wyłania się mniejsza podgrupa tych, którzy przechodzą do bardziej regularnego używania substancji i następnie – do zaawansowanego uzależnienia. U niektórych doświadczenia z narkotykami kończą się na pierwszym czy kolenym etapie ich używania, inicjacja nie koniecznie musi skończyć się wpadnięcia w nałóg.
Osoby, które na pewnym etapie swojego życia przyjmowały jakieś narkotyki, nawet będące już na etapie ich „używania” lub „nadużywania” mogą przez jakiś czas utrzymywać się na tym etapie, mogą się z niego w pewnym momencie wycofać i całkowicie zrezygnować z dalszych doświadczeń, lub też zwiększać ilość i częstotliwość przyjmowanych środków, co może prowadzić do wielodniowych „ciągów”, których konsekwencją jest głębokie uzależnienie. Z czasem każda próba przerwania takiego ciągu skutkuje bardzo przykrymi dolegliwościami, zarówno natury fizycznej, jak i psychicznej. Pewne objawy abstynencyjne są sygnałem pojawienia się uzależnienia fizycznego.
