Wielu z nas prawdopodobnie mogłoby przyznać, że nie lubi zmian i odczuwa stres, gdy musi porzucić dawne nawyki i wypracować nowe. Dla osoby uzależnionej jest to jeszcze trudniejsze, ponieważ w grę wchodzą skomplikowane mechanizmy obejmujące ciało i psychikę. Właśnie dlatego, rola terapii uzależnień jest nieoceniona. Leczenie pod okiem specjalistów pozwala zmienić sposób myślenia i na nowo „nauczyć się” trzeźwości. Jak jednak tak naprawdę wygląda terapia?
Etapy terapii uzależnień
Walka z uzależnieniem to długotrwały proces, który rozpoczyna się oczywiście od wytrzeźwienia. Przed rozpoczęciem terapii uzależnień, chory musi przejść oczyszczenie organizmu, żeby jego stan psychiczny i fizyczny pozwalały na dalszą pracę nad sobą. Ważne jest też zapewnienie pacjentowi motywacji, co zazwyczaj stara się zrobić rodzina. Jeżeli to nie skutkuje, można też skorzystać z konsultacji terapeutycznej. Specjalista wie, jak dotrzeć do osoby uzależnionej i dobrać odpowiednią formę leczenia.
Pierwszym etapem po zakończeniu detoksu jest terapia podstawowa. Najlepiej, jeśli odbywa się w ośrodku w formie stacjonarnej, ponieważ chory jest wtedy odizolowany od otoczenia i może skupić się na pracy nad swoją trzeźwością. Na tym etapie osoba uzależniona często ma niewielką wiedzę na temat swojego problemu. Terapia uzależnień powinna więc w pierwszej kolejności dostarczyć pacjentowi najważniejszych informacji na temat mechanizmu działania jego choroby. Na tym etapie terapia w dużej mierze opiera się na zajęciach grupowych, ponieważ leczenie jest skoncentrowane na uzależnieniu, a nie pozostałych problemach, z którymi zmagają się pacjenci. Długość trwania leczenia jest oczywiście zależna od przypadku. Zazwyczaj terapia podstawowa trwa kilka miesięcy, chociaż w szczególnych sytuacjach ten czas może wydłużyć się nawet do dwóch lat.
Pacjentom poleca się też przejście terapii pogłębionej, która cechuje się szerszym podejściem do problemu. Gdy chory posiada już niezbędną wiedzę na temat uzależnienia i poznał techniki, ułatwiające zachowanie trzeźwości, można popracować nad jego ogólnym stanem psychicznym. Uzależnienie często wynika z zaburzeń osobowości lub traumatycznych doświadczeń, które warto przepracować. Zdarza się też, że to uzależnienie prowadzi do rozwoju zaburzeń psychicznych. Terapia pogłębiona to głównie zajęcia indywidualne, ponieważ każda osoba uzależniona ma własną historię i zmaga się z innymi problemami. Pomocne jest jednak również uczestnictwo w spotkaniach grup wsparcia. Terapia pogłębiona często odbywa się w formie ambulatoryjnej, ponieważ chorzy stopniowo wracają do normalnego życia. Czas jej trwania może być bardzo różny i jest ściśle uzależniony od sytuacji pacjenta.
Czego osoba uzależniona uczy się na terapii?
Każdy ośrodek terapii uzależnień działa nieco inaczej, cel jest jednak ten sam – pacjent ma nauczyć się funkcjonowania w trzeźwości i odpowiednich reakcji w obliczu zbliżającego się nawrotu. Żeby jednak tak się stało, trzeba zdobyć wiedzę na temat uzależnienia. Pacjent musi zrozumieć, jak substancja uzależniająca wpływa na jego organizm oraz zaakceptować fakt, że nie jest w stanie kontrolować jej przyjmowania, dlatego musi zachować całkowitą abstynencję.
Duża część zajęć jest poświęcona zachowaniu trzeźwości. Pacjenci dowiadują się, jak uniknąć nawrotu. Poznają m.in. system HALT, ułatwiający unikanie ryzykownych sytuacji, w których uzależniony ma szczególną ochotę sięgnąć po używki. Podobną funkcję spełnia zasada 24h, zgodnie z którą osoba uzależniona ma skupiać się na zachowaniu trzeźwości przez najbliższe 24 godziny i w ten sposób, dzień za dniem trwać w abstynencji. Z czasem chorzy uczą się też planowania dalszej przyszłości z uwzględnieniem szans, które daje im odstawienie substancji uzależniających.
Z uzależnieniem bardzo często związana jest niedostateczna samoświadomość. Pod okiem terapeutów chory dowiaduje się więcej na temat samego siebie, poznaje uczucia i emocje oraz zdrowe metody radzenia sobie z nimi. Na zajęciach poruszane są również mechanizmy obronne oraz zaprzeczenia, stosowane przez osobę uzależnioną. Uświadomienie sobie, jak oszukiwało się innych oraz samego siebie, pomaga w unikaniu takich sytuacji w przyszłości. Terapeuci rozmawiają z pacjentami również na temat bolesnych doświadczeń z przeszłości, a szczególnie z okresu dzieciństwa. Dzięki temu, terapia rozwiązuje problem u źródła, zamiast walczyć wyłącznie z jego konsekwencjami.
Czy każdy chory potrzebuje terapii?
Większość osób uzależnionych wypiera potrzebę leczenia. Chorzy sądzą, że wystarczy im detoks, a następnie dadzą sobie radę sami. W rzeczywistości jednak nie jest to takie proste, a osoby uzależnione zazwyczaj wracają do nałogu. Warto pamiętać, że uzależnienie zawsze ma jakąś przyczynę. Ktoś, kto szuka ulgi w alkoholu czy narkotykach, nie niszczy sobie życia bez powodu. Każdy uzależniony powinien więc poszukać pomocy u specjalistów. Dla pacjentów ze Śląska dostępna jest terapia uzależnień w Rybniku. Takie placówki działają jednak w całej Polsce. Jeśli niemożliwe jest skorzystanie z leczenia stacjonarnego, warto przynajmniej wybrać formę ambulatoryjną. Osoba uzależniona nie powinna jednak ignorować konieczności wprowadzenia zmian i liczyć wyłącznie na swoją silną wolę. Takie podejście to niestety najprostsza droga do nawrotu. Częstą przyczyną uzależnień są zaburzenia osobowości, a chory nie zdaje sobie sprawy, że się z nimi zmaga. Podobnie jest przez długi czas z nałogiem – pacjent wypiera istnienie problemu. Warto więc zaufać specjalistom i porozmawiać z terapeutą, który podejdzie do problemu fachowo i obiektywnie.
Terapia może całkowicie zmienić sposób myślenia osoby uzależnionej. Warto więc pamiętać, że czas poświęcony na leczenie zdecydowanie jest wart reszty życia, którą chory może jeszcze spędzić w trzeźwości.
